Anna vertelt … over een nieuwe preekstoel
Anna vertelt … is een verhalenreeks die verzorgd wordt door Hans van de Laarschot van het Anna Ceelen Huis bij het kasteel Asten. Vandaag aflevering 40: Wel een nieuwe preekstoel, maar geen nieuwe kerkklok.
“Door de komst van de predikant veranderde er veel bij onze kerk. Vorige keer heb ik verteld, dat er een muur om de hof werd gebouwd en dat de kerkhof geslecht werd. Ook binnen ging het er anders uitzien. In oktober 1652 kwam schrijnwerker Dirck van der Lith uit Den Bosch naar Asten. Elf dagen verbleef hij met zijn jongen bij Laurens Volders. Overdag werkte hij in de kerk aan een nieuwe preekstoel. De kerkmeesters Martinus van der Lith en Jan Janssen hadden hem daarvoor de opdracht gegeven. Het moet een grote en mooie zijn, want er is sprake van een ‘predicstoeltuyn’ en een stoel van 425 gulden. Vier Astense voerlieden waren nodig om alles in Den Bosch te halen. Dat waren Joost Roefs, Canters, Peter Hompens en Aert Jan Aelberts. De eerste drie kregen daar 7 gulden voor. Aelberts een halve gulden meer, omdat hij zwaarder geladen was. Dirck van Lith bouwde daarna de preekstoel om een pilaar heen. Enkele maanden later mocht hij voor de kerk ook nog twee dennen stoelen maken, voor 25 gulden. Ik denk dat het klokkenstoelen waren. Voerman Aert Jan Aelberts heeft ze vanuit Den Bosch naar Asten gebracht. In de kerk zijn ze in elkaar gezet door schrijnwerker Hendrick Lammers uit Someren. Die heeft tegelijk ook de toren dichtgemaakt. En Jasper Symons, de leidekker, heeft alles afgewerkt. Wat dat de kerkmeesters kostte?
25 meert Jantjen Stynen voor nagels die de leydeckers daer gehaelt hebben 1-0-0
aen Jasper Symons, leydecker, volgens specificatie 30-7-8
16 aug de kerck ende toren met plancken dicht laeten maecken ende daertoe
voor 6 stuyvers nagels ende 6 stuyvers gegeven 0-12-0
den timmerman eenen dach hier overgebrocht heeft in cost en dranck
verteert 0-11-0
16 aug Aert Jan Aelberts gegeven voor een vracht naer Den Bosch van dat hij de
voors. twee denne gestoelte heeft gehaelt 7-0-0
item hem gegeven voor twee geschulpte delen die hij van Eyndhoven brocht 1-6-0
De zilversmid in ’s-Hertogenbosch profiteerde ook van de wisseling van pastoor naar predikant. De predikant kocht bij hem een zilveren beker voor iets meer dan 25 gulden. In september 1659 kwam bij de preekstoel een beschreven plank te hangen, waarop de predikant met losse letters iets kon meedelen. Voor port van het verzenden van de plank en de doos met letters betaalden de kerkmeesters 3 stuivers. Ik denk dat die plank ook uit Den Bosch kwam en door Dirck van der Lith gemaakt is, want in oktober beurde hij daar 3 gulden voor. In diezelfde maand ging de predikant ook weer naar de zilversmid. David Pitardus verkocht hem voor bijna 7 gulden een zilveren schotel.
Blijkbaar waren niet alleen het kerkdak, de toren en de klokkenstoelen kapot, er was ook iets mis met de klokken. Joost Roefs is door de kerkmeesters twee keer naar Maaseyck gestuurd om een klok op te halen. Tevergeefs. Er was geen klok. Regelmatig moest vanzelfsprekend het klokkentouw vernieuwd worden:
voor reparatie van den reep, daer ’t gewicht aen hanckt 0-13-0
10 meert voor 24 vayemen seel tot de kleyne ende beedclock gegeven 1-16-0
10 jan 1657 voor een nieuwe reep tot de groote klock 6-6-8
31 july 1658 aen den cuyster tot oly ende bier, dat hij eenen nieuwe reep aen den
clock heeft helpen doen 0-7-0
En in 1660 is uurwerkmaker Dirck Janssen Sondaghs in de toren geklommen om een nieuwe wijzer aan het uurwerk te maken. Jan Peeters heeft hem daar bij geholpen. Ook dat kostte de kerkmeesters een lieve duit. Meer dan 100 gulden.
den uyrwerckmaecker hier gecomen om eenen nieuwen wijser te
maecken, verteert 0-5-0
aen Dirck Janssen Sondaghs voor het maecken van eenen nieuwen
uyrwijser volgens de gemaeckte accoorde 60-0-0
item aen deselve van verschoth 22-19-0
aen Jan Peeters voor het ophelpen van den wijser etc. 7-0-0
aen Laurens Volders van verteeringe der voors. arbeyders 37-14-0
item hebben de arbeyders en den uyrwercker in verscheyde reyse
bij Willem Dircx verteert, soo in ’t maecken van den accoorden als
andersints 3-3-0
item ’t schrijven van de acoorde 0-18-0
Niet alleen klokken waren in de kerktoren te vinden. Ook vogels. Van kasteelbewoner Rinus Manders ving ik in mijn huis op, dat er nu heel bijzondere vogels in de toren zitten. Slechtvalken, waar hij over waakt. Dat was vroeger anders. De kerkmeesters betaalden Herman Volders 6 stuivers voor het doodschieten van twee uilen. En dat zijn niet de enige uilen, die tegen betaling uit de kerktoren geschoten zijn.
Komende week verheug ik me op het geluid van de luidende klokken met kerstmis. Vanuit mijn huis wens ik jullie een gelukkig nieuw jaar.”
